mgr Bożena Charycka
 
Samorządowa Szkoła Podstawowa nr 45 w Gdyni
 
PROPOZYCJA LEKTURY DLA KLASY III
 
1. Dane o książce

    Autor -
    Tytuł -
    Ilustrator -
    Wydawnictwo -
    Rok wydania -
    Nakład -
    Wielkość druku -
    Wymiar książki -
    Ilość stron -
 Maria Kędziorzyna
"Wędrówki Szyszkowego Dziadka"
Anna Seifertowa
Instytut Wydawniczy "Nasza Księgarnia", Warszawa
1985
200 000
17
14cm x 20,5cm
76
2. Informacje o autorze
Maria Kędziorzyna urodziła się 12 czerwca 1905 roku w Tyśmienicy. Ukończyła seminarium ochroniarskie. Przez pewien czas pracowała jako wychowawczyni przedszkola, później poświęciła się głównie twórczości literackiej. Debiutowała w 1931 roku na łamach prasy jako prozaik. Współpracowała z pismami dziecięcymi. Pisała książki dla dzieci i młodzieży o tematyce obyczajowej, baśniowej i fantastycznej. Wydała m. in. "Antek Gruda" /1938/, nagrodzoną na konkursie literackim Polskiej Macierzy Szkolnej, "Związek Dobrych Duchów" /1940/, "Czar Wielkiej Sowy" /1943/, "Za rozbita szybką" /1947/, "Serce w plecaku" /1948/, "Za siódmą góra, za siódmą rzeką" /1948/, "Gaptuś z Kąta Gracianego" /1948/, "Jak zguba drogę znalazła" /1949/, "Wędrówki Szyszkowego Dziadka" /1951/, "Kasper i smok" /1957/, "Co by było, gdyby..." /1958/, " Łysy las" /1964/, "Z piekła rodem" /1971/. Wydania jej książek były wielokrotnie wznawiane.
3. Fabuła książki
"Wędrówki Szyszkowego Dziadka" to bardzo interesująca opowieść fantastyczno-przyrodnicza dla dzieci w wieku wczesnoszkolnym. Na pierwszych stronach książki poznajemy dwoje dzieci: starszego, 14-letniego Łukasza i malutką Hanusię. Rodzeństwo wędruje po lesie i zbiera poziomki. Bardzo dociekliwa dziewczynka zasypuje brata szeregiem pytań dotyczących otaczającej przyrody, na które Łukasz nie potrafi odpowiedzieć. W zamian robi siostrze ludzika z szyszek, patyczków i mchu. Obiecuje jej, że Szyszkowy Dziadek odpowie na wszystkie nurtujące ją pytania. Dzieci po krótkim odpoczynku kontynuują zbieranie poziomek, a pozostawiony na pniaku ludzik staje się głównym bohaterem - rusza w drogę, by dowiedzieć się wszystkiego, o co pytała Hanusia.

W kolejnych rozdziałach Szyszkowy Dziadek:
  • trafia w pobliże mrowiska, gdzie zbiera informacje o pracy mrówek i ich związku z mszycami,
  • rozmawia z robaczkami świętojańskimi i odkrywa tajemnicę pani świetlikowej, dotyczącą braku umiejętności latania,
  • spotyka jętkę i dowiaduje się, jak krótkie jest jej życie,
  • znajduje smutną odpowiedź na pytanie, co jedzą ważki,
  • obserwuje z uwagą grę konika polnego,
  • ogląda gniazdo szerszenia i odkrywa, z jakiego materiału jest zbudowane, uczy się bronić przed jego atakami,
  • zaprzyjaźnia się ze ślimakiem winniczkiem, dowiaduje się w jakim celu nosi na sobie skorupę i z czego jest zbudowana,
  • uczy się odróżniać zaskrońca od żmii,
  • dowiaduje się, co jedzą żaby,
  • poznaje nartniki,
  • snuje rozważania na temat roślinożerności i drapieżnictwa wśród zwierząt.
W pierwszy zimowy dzień dzieci przychodzą do lasu po chrust i zabierają do domu odnalezionego Szyszkowego Dziadka. Teraz będzie mógł odpowiedzieć Hanusi na wszystkie pytania.
4. Wykorzystanie książki
"Wędrówki Szyszkowego Dziadka" to książka, która mogłaby być lekturą szkolną klasy trzeciej, gdyż zawarte w niej treści doskonale korelują z przewidzianą na tym etapie edukacją przyrodniczą. Dzieci 9 - 10 letnie mogą już samodzielnie przeczytać cały tekst (mimo 76 stron - sprzyjają temu duży druk i niewielki format książki), ewentualnie niektóre rozdziały mogą być przeczytane samodzielnie w domu, a inne przez nauczyciela lub dobrze czytające dzieci - w klasie.

Pozycja ta obfituje w wartości edukacyjne, zarówno polonistyczne, jak i środowiskowe, plastyczne oraz wychowawcze:
  • prosty ciąg wydarzeń sprzyja rozwijaniu umiejętności opowiadania przeczytanego tekstu,
  • daje wzory tworzenia opisu, zarówno zjawisk, przedmiotów, jak i postaci (np. opis Szyszkowego Dziadka, ślimaka, lasu),
  • ciekawa fabuła, łącząca elementy fantastyczne z realnymi, wprowadzająca nastrój tajemniczości, przyczynia się do rozwoju zainteresowań czytelniczych,
  • wprowadza dzieci w fascynujący świat przyrody,
  • podkreśla jej piękno,
  • przedstawia wiele gatunków roślin i zwierząt,
  • uczy, przekazuje wiele informacji, w taki sposób, że dzieci bez wysiłku je zapamiętują,
  • pokazuje niezwykłość, a jednocześnie celowość wszystkiego, co istnieje w naturze (np. śluz wytwarzany przez ślimaka),
  • zaznajamia dzieci z realiami życia zwierząt, łącznie z ich walką o przetrwanie,
  • w spokojny, rozważny i łatwy sposób uświadamia uczniom konieczność istnienia zjawiska drapieżnictwa, ukazuje dzieciom współzależność organizmów w świecie przyrody, daje przykłady prostych łańcuchów pokarmowych,
  • rozbudza zainteresowania przyrodnicze,
  • budzi zainteresowanie losem zwierząt,
  • uczy podglądania przyrody, prowadzenia obserwacji, wyciągania wniosków,
  • zachęca do spędzania czasu w bliskim kontakcie z naturą,
  • dzięki precyzyjnym opisom umożliwia wykonanie Szyszkowego Dziadka,
  • rozwija wyobraźnię (np. opis chmur przypominających różne postacie),
  • umożliwia wykorzystanie tekstu do wielu prac plastycznych (np. wygląd lasu w różnych porach roku, portrety postaci),
  • zachęca do odkrywania tajemnic, stawiania pytań i szukania na nie odpowiedzi,
  • uczy właściwego zachowania w lesie,
  • mobilizuje do wytrwałości w dążeniu do celu,
  • rozwija spostrzegawczość,
  • zwraca uwagę na właściwe zachowanie w różnych sytuacjach i wobec różnych osób, (np. przełożonych, podopiecznych),
  • przypomina o stosowaniu zwrotów grzecznościowych,
  • uczy punktualności, dotrzymywania danego słowa,
  • uczula na zasady bezpieczeństwa, np. przy spotkaniu ze żmiją lub szerszeniem,
  • podejmuje problem wartości moralnych, np. czy w każdej sytuacji należy mówić prawdę?, czy jednym zwierzętom wolno zjadać inne?
Proponowana tematyka zajęć

Temat bloku: Powędrujmy z Szyszkowym Dziadkiem.
1. Temat dzienny: Jesteśmy ilustratorami książki pt. "Wędrówki Szyszkowego Dziadka".

Zapisywanie metryczki książki M. Kędziorzyny "Wędrówki Szyszkowego Dziadka". Swobodne dzielenie się uwagami po przeczytaniu lektury. Odróżnianie w utworze fikcji od rzeczywistości. Wyszukiwanie w tekście opisów postaci i opisów krajobrazu. Ilustrowanie dowolnymi środkami plastycznymi sytuacji przedstawionych w książce.
2. Temat dzienny: Odkrycia Szyszkowego Dziadka.

Przegląd prac plastycznych - ilustracji do lektury. Ustalanie i zapisywanie tytułów rysunków jako kolejnych wydarzeń w lekturze (tworzenie ilustrowanej książki). Rozmowa na temat "Które ze spotkań Szyszkowego Dziadka dało mu najwięcej odpowiedzi na pytania Hanusi, a które - na Twoje pytania?". Indywidualne pisanie odpowiedzi na pytanie: "Jakie było najciekawsze odkrycie Szyszkowego Dziadka?"
3. Temat dzienny: Śladami Szyszkowego Dziadka.

Wyszukiwanie w lekturze fragmentów tekstu opowiadających o sposobach obserwacji przyrody. Wyjście do lasu w celu podglądania przyrody metodami Szyszkowego Dziadka. Indywidualny zapis spostrzeżeń. Zabawy ruchowe z wykorzystaniem naturalnego toru przeszkód. Zbiorowe redagowanie notatki na temat wyjścia do lasu i dokonanych obserwacji.
4. Temat dzienny: Czy musimy pytać Szyszkowego Dziadka?

Wykonanie Szyszkowego Dziadka (ewentualnie innych bohaterów lektury) z materiałów przyniesionych z lasu w oparciu o opisy zamieszczone w książce. Ustne opisywanie wykonanej przez siebie postaci. W jaki sposób Szyszkowy Dziadek mógłby dzisiaj pomagać sobie w odkrywaniu tajemnic przyrody? - praca w grupach w oparciu o materiały zgromadzone przez dzieci. Zestawienie informacji z lektury ze zdobytymi ze źródeł popularno-naukowych.
5. Temat dzienny: Winny czy niewinny?

Odczytywanie fragmentów lektury dotyczących zachowania węża i ważki. Symulowanie rozprawy sądowej, w której zwierzęta te są oskarżonymi. Ustalanie głównych praw rządzących w przyrodzie. Zapisywanie prostych łańcuchów pokarmowych.