PROGRAM EDUKACJI MATEMATYCZNEJ- KSZTAŁTOWANIE UMIEJĘTNOŚCI I ZAINTERESOWAŃ MATEMATYCZNYCH W OPARCIU O FISZKI AUTOKOREKTYWNE, REALIZOWANY NA KOLE MATEMATYCZNYM

Autor: Beata Jarzewska- Wojtasik

SPIS TREŚCI

Wstęp................................................................................3

I. Charakterystyka programu ........................................5

II. Zadania szkoły .............................................................7

III. Cele .............................................................................8

IV. Procedury osiągania celów ........................................9

V. Treści nauczania ........................................................10

VI. Oczekiwane osiągnięcia uczniów ............................15

VII. Ewaluacja.................................................................16

Bibliografia ....................................................................17

WSTĘP

Właściwie zorganizowane koła zainteresowań na szczeblu kształcenia zintegrowanego mogą przyczynić się do wszechstronnego i harmonijnego rozwoju uczniów. Psychika dziecka w tym okresie podatna jest na wpływy zewnętrzne. Ułatwia to nauczycielowi podejmowanie różnorodnych zamierzeń dydaktyczno-wychowawczych. Jestem głęboko przekonana, że jednym ze sposobów odkrywania i rozwijania uzdolnień matematycznych jest wykorzystanie różnych gier i zabaw dydaktycznych. Rola tych środków podkreślona jest przez wielu psychologów i metodyków nauczania matematyki. Zabawy umysłowe przyczyniają się do łatwiejszego zapamiętywania nowych wiadomości, dynamizują i uatrakcyjniają proces kształcenia, aktywizują uczniów, wdrażają do samodzielności i prowadzą do samooceny. Uczą logicznego myślenia, kojarzenia, ćwiczą pamięć i spostrzeganie. Jest to forma ekspresji oraz jeden ze sposobów utrwalania wiadomości i umiejętności. Różnorodność, atrakcyjność i przystępność rozrywek w kontekście matematycznym jest dla dzieci bogatym źródłem właściwej motywacji do uczenia się matematyki.

Uznałam, że uatrakcyjnieniem i urozmaiceniem zajęć koła matematycznego, będzie wprowadzenie fiszek autokorektywnych. Pomysł kartoteki fiszek autokorektywnych zaczerpnęłam od Freneta. W ujęciu Freneta fiszki, zwane inaczej ćwiczeniami samokontrolnymi, odnosiły się głównie do nauki poprawnego pisania. Obecnie idea ta jest rozszerzana na wszystkie przedmioty nauczania, a przede wszystkim w różny sposób modyfikowana.

W nauczaniu matematyki, fiszki są jedną z form indywidualizacji pracy. Zapewniają one każdemu uczniowi wykonanie zadania zgodnie z jego możliwościami. Stosowanie fiszek w nauczaniu matematyki pomaga w kształtowaniu umiejętności oraz zdobywania dalszej wiedzy i uzupełnianiu braków, rozwijają zainteresowania matematyczne, wdrażają do samodzielnej pracy, przyzwyczajają do samokontroli i samooceny.

I. CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU

„Zabawa to działalność wykonywana dla przyjemności. Obok pracy i uczenia jest ona główną formą aktywności dzieci”

Prowadząc koło matematyczne w nauczaniu zintegrowanym, założyłam sobie, aby przybliżyć dzieciom matematykę również w formie zabawowej. Taką możliwość dał mi program, który oparłam na rozrywkach umysłowych.

Opracowałam system fiszek autokorektywnych. Wykorzystałam w tym celu zeszyt ćwiczeń „Rozrywki matematyczne” Edmunda Stuckiego. Zawiera on 64 zadania o zróżnicowanym stopniu trudności. Dla uatrakcyjnienia zajęć umieściłam fiszki w kartotekach, do których dzieci miały bezpośredni dostęp. Kartoteka z napisem „P” zawierała fiszki z pytaniami. W celu umożliwienia uczniom samokontroli, w drugiej kartotece z napisem „W” umieściłam odpowiedzi. Fiszki podkleiłam kartonikami w różnych kolorach. Odzwierciedlały one stopień trudności ćwiczeń. Kolor żółty zarezerwowany był dla zadań najłatwiejszych, niebieski dla ćwiczeń trudniejszych, czerwony dla zadań najtrudniejszych.

Ćwiczenia o najmniejszym stopniu trudności:

· 1,2,3,4,5,6,7,13,26,27,28,30,31,35,37,38,40,41,42,49,52,54,56,59,64.

Ćwiczenia o wyższym stopniu trudności:

· 8,10,14,15,17,21,22,23,24,32,18,45,46,47,48,50,51,55,63.

Ćwiczenia o najwyższym stopniu trudności;

· 11,12,16,19,20,25,29,33,34,36,39,43,44,57,58,60,61,62.

Raz w miesiącu, po zrealizowaniu głównego tematu zajęć poświęcałam około dwudziestu minut na ćwiczenia z kartoteki fiszek. Wykorzystywałam je w różnorodny sposób. Dzieci wykonywały ćwiczenia indywidualnie, grupowo i zespołowo. Następnie sprawdzały poprawność wykonywanego ćwiczenia, którą umożliwiała kartoteka z napisem „W”. Dla urozmaicenia zajęć stworzyłam planszę wyników. Dzieci miały do dyspozycji kartonowe kółeczka, którego kolory odzwierciedlały stopień trudności zadań. Jeśli dziecko indywidualnie, grupowo lub zespołowo wykonało ćwiczenia jako pierwsze, umieszczało na planszy obok swego nazwiska dwa kółeczka, każde prawidłowo wykonane ćwiczenie było nagrodzone jednym kółeczkiem. Kółeczka zielone miały wartość jednego punktu, żółte dwóch, czerwone trzech. Pod koniec roku szkolnego wyniki zostały podsumowane i uhonorowane tytułem mistrza i trzech vice-mistrzów matematyki.

II. ZADANIA SZKOŁY

Program edukacji matematycznej p.t. „Kształtowanie umiejętności matematycznych w oparciu o fiszki autokorektywne”, który realizuję na kole matematycznym zgodny jest z „Podstawą Programową Kształcenia Ogólnego dla Szkół Podstawowych i Gimnazjów” Dz. U. Nr 51 z dnia 6 listopada 2003 r., „ Programem Wychowawczym Szkoły” oraz następującymi zadaniami szkoły:

1. Poznawanie wymaganych pojęć i zdobywanie rzetelnej wiedzy na poziomie umożliwiającym co najmniej kontynuację nauki na następnym etapie kształcenia.

2. Dochodzenie do rozumienia, a nie tylko do pamięciowego opanowania przekazywanych treści.

3. Rozwijanie zdolności dostrzegania różnego rodzaju związków i zależności (przyczynowo-skutkowym, funkcjonalnych, czasowych , przestrzennych itp.).

4. Rozwijanie zdolności myślenia analitycznego i syntetycznego.

5. Traktowanie wiadomości przedmiotowych stanowiących wartość poznawczą samą w sobie, w sposób integralny, prowadzący do lepszego rozumienia świata, ludzi i siebie.

III. CELE PROGRAMU

CEL OGÓLNY

Celem nadrzędnym programu jest wykorzystanie fiszek autokorektywnych, na zajęciach koła matematycznego, jako element wzmacniający zainteresowania i umiejętności matematyczne uczniów.

CELE OPERACYJNE

Uczeń potrafi:

-samodzielnie zdobywać wiedzę;

-dokonać samokontroli i samooceny;

-motywować się wewnętrznie;

-aktywnie uczestniczyć w zajęciach koła matematycznego;

-wykonywać zadania i ćwiczenia oparte na logicznym myśleniu;

-wykonywać zadania zgodnie ze swoimi możliwościami;

-wykazywać się kreatywnością;

IV. PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW

Realizując treści programu edukacji matematycznej w formie fiszek autokorektywnych tak organizuję zajęcia, aby w możliwie największym stopniu proces uczenia opierał się na poznaniu bezpośrednim, wynikającym z osobistego doświadczenia ucznia. Wykorzystuję naturalną ekspresję dzieci oraz aktywizuję do działania.

Stosuję to w oparciu o następujące metody:

- metody problemowe;

- metody waloryzacyjne;

- metody praktyczne.

Dla urozmaicenia zajęć wykorzystuję formy pracy:

- indywidualną;

- grupową;

- zbiorowa.

Zastosowane środki dydaktyczne:

- zagadki matematyczne;

- kwadraty magiczne;

- rebusy;

- krzyżówki.

V. TREŚCI NAUCZANIA

Materiał szczegółowy zawarty w ćwiczeniach:

- porównywanie liczebności zbiorów z użyciem określeń: tyle samo, więcej, mniej;

- jednemu elementowi zbioru odpowiada jeden liczebnik;

- wyróżnianie zbioru przez podanie warunku lub wyliczanie elementów;

- rozkład liczby na składniki;

- dodawanie i odejmowanie liczb w zakresie 10000;

- różnicowanie i nazywanie figur geometrycznych: trójkąt, koło, prostokąt, kwadrat;

- praktyczne badanie własności figur geometrycznych;

- budowanie magicznego kwadratu;

- klasyfikowanie przedmiotów według ich cech;

- układanie figur z patyczków;

- rozpoznawanie figur geometrycznych na rysunkach;

- dostrzeganie cech według której uporządkowane są przedmioty i figury geometryczne;

- porządkowanie liczb według podanego warunku;

- posługiwanie się kodem liczbowo-graficznym i literowym przy budowaniu figur geometrycznych;

- ćwiczenie spostrzegawczości wzrokowej podczas rozwiązywania magicznych kwadratów;

-zapoznanie z osią liczbową;

-umiejętność obliczania sumy;

-określanie liczb parzystych i nieparzystych;

-mierzenie i porównywania długości;

-obliczanie pieniężne ;

-istota pomiaru czasu;

-zapoznanie z grafem;

-zapoznanie z pojęciem ciągu liczbowego;

-rozumienie mnożenia;

Ćwiczenia urozmaicone są rebusami, zagadkami, zabawami i krzyżówkami o tematyce matematycznej. Rebusów jest trzydzieści cztery, dwanaście zagadek, trzy zabawy oraz jedna krzyżówka. Podaję rozwiązanie rebusów: graf, zegarek, kreda, kula, rak, kwadrat, dziesiątka, miara, plan, plus, figura, odjąć, prostokąt, trójkąt, trapez, prostokąty, koło, linia prosta, tydzień, moneta, cyfra, bok, wierzchołek, waga, pomiar, pora, tabletka, zadanie, półprosta, łamana, iloczyn, różnica, rata.

VI. OCZEKIWANE OSIAGNIĘCIA UCZNIÓW

Uczeń potrafi:

· samodzielnie zdobywać wiedzę, dzięki swobodnemu dostępowi do kartotek fiszek autokorektywnych;

· dokonać samokontroli i samooceny swojej pracy w oparciu o fiszkę z napisem „W”;

· utrwalić wiadomości i umiejętności z zakresu edukacji matematyczne;

· motywować się wewnętrznie i zewnętrznie;

· logicznie myśleć, kojarzyć fakty, ćwiczyć pamięć i spostrzegawczość;

· dokonywać analizy swoich możliwości;

· wykazywać się kreatywnością.

VII. EWALUACJA

Ewaluacja jest badaniem efektów realizowanego programu, pozwalającym na ulepszanie metod i form pracy. Dzięki niej można zorientować się czy zamierzone cele zostały osiągnięte.

Realizacja programu umożliwia nauczycielowi dokonanie systematycznej ewaluacji, poprzez:

Ø bieżącą obserwację ucznia na zajęciach;

Ø analizę jego prac;

Ø rozmowy z uczniem i jego rodzicami;

Ø analizę tablicy wyników;

Ø poziom motywacji do uczestnictwa w zajęciach koła matematycznego;

Ø wyniki konkursów matematycznych.

BIBLIOGRAFIA

1. Frankiewicz W. „Pedagogika Celestyna Freneta” , Polskie Stowarzyszenie Animatorów Pedagogiki C. Freneta, Gdańsk 1993 r.

2. Kupica G. „ Rozrywki umysłowe w nauczaniu początkowym”,

Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1990 r.

3. Smolińska H., Filipiak E., Chorn E. „ Technika swobodnego tekstu”,

Polskie Stowarzyszenie Animatorów Pedagogiki C. Freneta , Otwock- Warszawa 1995 r.

4. Stucki E. „ Metodyka nauczania matematyki w klasach niższych”- część II Wydawnictwo uczelniane WSP w Bydgoszczy, Bydgoszcz.