mgr Elżbieta Smolna
 
Samorządowe Przedszkole nr 13 w Gdyni

SZKOŁA - UCZĄCA SIĘ ORGANIZACJA

Istotą rozwoju intelektualnego szkoły jest twórcze zwarcie luki między wizją a codziennością poprzez ocenę i refleksję. Praca samodoskonalącej się szkoły powinna być tak zorganizowana, aby stworzona została pracownikom możliwość sprecyzowania własnych celów oraz refleksji nad tym, jak te cele osiągnąć. Wymaga to nowego stylu kierowania zwanego stylem transformacyjnym. Koncepcja kierownictwa transforma-cyjnego została osadzona w kontekście szkoły o stale wzrastającym zakresie autonomii.

Na pojęcie kierownictwa transformacyjnego składają się następujące aspekty:
  • strategiczny (kreowanie i wprowadzanie zmian)
  • kulturowy (tworzenie kultury zorientowanej na doskonalenie się)
  • edukacyjny (wspieranie społeczności szkolnej)
  • społeczny (akceptowanie żądań publicznego prezentowania wyników pracy szkoły).
Strategiczny aspekt kierownictwa transformacyjnego oznacza, projektowanie struktur zadaniowych ułatwiających tworzenie zespołów wspierających zespołowe uczenie się. Aspekt kulturowy kierownictwa transformacyjnego wiąże się z tworzeniem wspólnej misji, kreowaniem wzorów działania, wspieraniem, docenianiem oraz nagradzaniem tych wszystkich dokonań, które wiążą się z doskonaleniem. Potraktowanie rozwoju pracowników jako elementu strategii i kultury samodoskonalącej się szkoły nawiązuje do koncepcji "uczącej się organizacji". Organizacji w której proces kierowania wspiera rozwój, a kompetencje fachowe nauczycieli przejawiają się w ciągłym do-skonaleniu i stawianiu sobie wysokich standardów, a wiedza i umiejętności ucznia prze-sądzają o jakości pracy szkoły.

Proces organizacyjnego uczenia się w "uczącej się szkole" powinien następować jednocześnie na trzech płaszczyznach: szkoły jako określonej całości zespołu nauczycieli oraz klasy (zespołu uczniów). Ucząca się szkoła powinna być miejscem uczenia się wszystkich.
Obszary uczenia się:
  • myślenie systemowe - umiejętność postrzegania siebie jako elementu określonej całości,
  • indywidualne mistrzostwo - zaangażowanie w rozwój ipemamentne uczenie się,
  • ujawnienie i zmienianie modeli umysłu - uświadomienie sobie oraz dzielenie się głęboko zakorzenionymi przeświadczeniami dotyczącymi spostrzegania świata, które wyznaczają sposoby działania,
  • wspólna wizja - zdolność podzielenia w sposób trwały wyobrażenia przyszłości, którą chce się wspólnie tworzyć,
  • zespołowe uczenie się - praktykowanie autentycznego dialogu, dochodzenie do głębokich prawd, wspólne myślenie i działanie prowadzące do synergii (syntetycznego stwierdzenia, że całość to coś więcej niż suma części)
Koncepcja uczącej się szkoły doczekała się rozwinięcia, obecnie oczekuje się od szkoły i jej kierownictwa zmiany i dążenia do bycia ustawicznie uczącą się organizacją, instytucją charakteryzującą się następującymi cechami:
  • zogniskowaniem wszelkich działań szkoły wokół wszechstronnego rozwoju ucznia;
  • postrzeganiem ucznia jako aktywnego uczestnika procesu uczenia się, a nauczyciela jako doradcę w sprawach uczenia się;
  • pozytywnym nastawieniem do wprowadzanych innowacji;
  • planowaniem rozwoju indywidualnego poszczególnych pracowników oraz rozwoju szkoły jako określonej całości;
  • przygotowanie uczniów do życia w społeczeństwie informacyjnym poprzez wykorzystanie w procesie nauczania - uczenia się technologii informatycznych;
  • otwarcie na potrzeby lokalnej społeczności i daleko idącą współpracę ze środowiskiem;
  • przygotowanie uczniów do stawania się obywatelami Europy, otwarciem na współpracę;
  • stosowaniem kompleksowego zarządzania jakością;
  • uczestniczenie w partnerskich kontaktach z innymi szkołami i instytucjami edukacyjnymi .
Oczekiwaniom wobec szkoły towarzyszą oczekiwania względem nauczycieli i dyrektorów. Powinny to być osoby, które:
  • nieustannie rozwijają się indywidualnie oraz uczestniczą w różnych formach rozwoju zespołowego;
  • stosują więcej niż jeden styl uczenia się;
  • uprawiają refleksję i samoocenę;
  • poszukują partnerskich kontaktów, które pozwolą im się rozwijać;
  • oczekują od innych zarówno wyzwań jak i wsparcie;
  • biorą udział w dialogach dyskusjach na tematy profesjonalne;
  • czynnie uczestniczą w zorganizowanych formach doskonalenia zawodowego;
  • przejawiają pozytywne nastawienie do takiego doskonalenia, które jest jednocześnie wyzwaniem jak i rozrywką intelektualną;
  • nieustannie poddają swoją wiedzę renowacji dzięki różnym lekturą oraz przygotowują się do wprowadzania zmian;
  • wykazują gotowość uczenia się nowych umiejętności po to, aby sprostać pojawiającym się wyzwaniom;
  • są kreatorami własnej drogi rozwoju.
Ideał uczącej się organizacji uzależniony jest od jej członków, ich zaangażowania, umiejętności i poziomu pracy. Proces doskonalenia - stawania się uczącą się organizacją - może być ujmowany wyłącznie jako proces wspólnego doskonalenia się pracowników. Jest on kluczem całego procesu odnowy i zmian szkoły przy założeniu, że jej pracownicy zechcą się doskonalić i poddawać procesowi transformacji. Ucząca się organizacja jest organizacją uczących się.
Bibliografia
Elsner D., Doskonalenie kierowania placówką oświatową, Chorzów 1999.