|
mgr Bożena Charycka Samorządowa Szkoła Podstawowa nr 45 w Gdyni |
|
"Bliżej wsi - wybrane zagadnienia z edukacji środowiskowej w nauczaniu wczesnoszkolnym (klasa II i pierwsze półrocze klasy III) w oparciu o cykl wycieczek do gospodarstwa rolnego " |
|
"Bliżej wsi - wybrane zagadnienia z edukacji środowiskowej w nauczaniu wczesnoszkolnym (klasa II i pierwsze półrocze klasy III) w oparciu o cykl wycieczek do gospodarstwa rolnego" |
|
Ideą wiodącą programu "Bliżej wsi ..." jest pokazanie dzieciom 8-10 letnim
rzeczywistego obrazu wsi polskiej na przykładzie tradycyjnego gospodarstwa rolnego. Uczniowie młodszych klas dokonują różnych operacji myślowych o wiele łatwiej, jeśli mogą oprzeć je na konkretnych obserwacjach i przeżyciach. Na konieczność dostarczania dzieciom bezpośrednich spostrzeżeń w procesie poznawczym zwraca uwagę wielu pedagogów i psychologów. "Jeśli dziecko jest izolowane od przyrody, jeżeli od pierwszych dni nauki odbiera tylko słowa, komórki mózgowe szybko się męczą i nie mogą sprostać pracy, której wymaga nauczyciel. (...) Dziecko zaczyna się gubić" (W. Suchomliński, 1978, s. 23). Wycieczki, obserwacje, spotkania z ludźmi, to odejście od czystego werbalizmu i umożliwienie uczniom wykorzystywania wielu zmysłów w procesie uczenia się. Dzieci wychowywane w blokach mieszkalnych, gdzie ograniczenie przestrzeni wpływa często destrukcyjnie na ich rozwój psychiczny, uwielbiają wyprawy do miejsc, w których chociaż częściowo można odizolować się od codziennego wielkomiejskiego hałasu, gdzie można nacieszyć oko dużymi, wolnymi przestrzeniami i dominacją przyrody. To uspokaja i łagodzi stresy związane z wielogodzinnym pobytem w szkole. Jest odmianą w monotonnej, szkolnej pracy. Żaden obraz, czy to z książki, czy z telewizji, nie zastąpi kontaktu z żywą przyrodą, zwierzętami, roślinami, pięknem krajobrazu. Dzieci mają zbyt mało okazji do takich kontaktów. Zasmucające jest, że lepiej niekiedy znają małpę lub słonia, które mogą przynajmniej oglądać w ogrodzie zoologicznym, niż owcę lub perliczkę. Mają kłopoty z odróżnieniem gęsi od kaczki, a kurczaki są im, niestety, najbliższe w wersji nieopierzonej, pochodzącej ze sklepu mięsnego. Widok kwoki wodzącej kurczęta lub cielaczka patrzącego przepięknymi oczami, oczaruje i zachwyci z pewnością każdego malucha. W dobie komputeryzacji oraz przemyślnych, elektronicznych zwierzątek, które można w każdej chwili wyłączyć (co zaprzecza ich prawdziwości), taki bezpośredni kontakt z żywymi zwierzętami to najlepsza metoda rozbudzenia w dzieciach pozytywnych emocji. Wiedzę botaniczną też lepiej zdobywać w terenie, bo istotny jest nie tylko wygląd rośliny, ale też jej siedlisko. Takie zajęcia, podczas których dzieci same określają nazwy roślin, to doskonały sposób na wyostrzenie ich spostrzegawczości. O życiu i pracy rolnika dzieci miejskie dowiadują się głównie z książek, telewizji, ewentualnie z opowiadań koleżanek lub kolegów, którzy mają na wsi rodzinę i spędzają tam wakacje. Filmy lub opowieści nigdy nie zrównoważą doznań, jakie będą udziałem dzieci przebywających na terenie autentycznego gospodarstwa. Obserwacja pracy rolnika, przeprowadzanie z nim wywiadów, słuchanie jego opowiadań, to gromadzenie wiadomości o tej grupie społecznej z najbardziej wiarygodnego, bo bezpośredniego źródła. Niewielu mieszkańców dużych miast zna trud pracy na wsi, bo nie mieli okazji doświadczyć go w swym życiu. Dlatego nie do przyjęcia jest wypowiadana niekiedy przez laików opinia, że "rolnik sieje, a potem spokojnie czeka, żeby zebrać plony". Realizacja wyżej wymienionego programu ma pokazać dzieciom codzienność życia na wsi, nauczyć je szacunku należnego ludziom pracującym na roli, zburzyć bariery psychiczne, które istnieją między mieszkańcami miast i wsi. Zajęcia w formie wycieczek powinny ułatwić dzieciom opanowanie wybranych treści edukacji środowiskowej, poszerzyć i utrwalić treści innych edukacji (np. polonistycznej, plastycznej), rozbudować ich kompetencje społeczne oraz wpłynąć na ich rozwój emocjonalny. Niekonwencjonalna forma takich lekcji powinna sprawić, że będą dla uczniów znaczącym przeżyciem i zostaną im na długo w pamięci. |
|
"Bliżej wsi - wybrane zagadnienia z edukacji środowiskowej w nauczaniu wczesnoszkolnym (klasa II i pierwsze półrocze klasy III) w oparciu o cykl wycieczek do gospodarstwa rolnego " |
|
Program autorski "Bliżej wsi..." jest programem o celach rozwojowych. Jego ogólne cele, to:
|
|
"Bliżej wsi - wybrane zagadnienia z edukacji środowiskowej w nauczaniu wczesnoszkolnym (klasa II i pierwsze półrocze klasy III) w oparciu o cykl wycieczek do gospodarstwa rolnego " |
|
Jestem z wykształcenia biologiem. Ukończyłam te studia, bo zawsze kochałam zwierzęta
i przedkładałam piękno przyrody nad zgiełk wielkomiejski. Zbieg okoliczności sprawił,
że uczyłam tego przedmiotu w pełnym wymiarze tylko 2 lata, natomiast pozostałe z mojej
dwudziestoletniej kariery zawodowej przepracowałam z dziećmi klas I - III.
Mieszkam obecnie w Gdyni, czyli dużym mieście, ale szczęśliwie na zupełnym jej obrzeżu,
w bezpośrednim sąsiedztwie niewielkiego gospodarstwa rolnego. Te cztery czynniki: moje zamiłowanie do przyrody, wykształcenie w tym kierunku, praca z małymi dziećmi oraz bliskość autentycznych rolników wraz z całym zapleczem sprawiły, że zdecydowałam się rozpocząć przygotowania do realizacji własnego programu. Pierwszą czynnością, jaką musiałam wykonać, było przeprowadzenie rozmowy z właścicielami gospodarstwa, ale ponieważ jestem z nimi zaprzyjaźniona, udało mi się dosyć szybko namówić ich do współudziału w tym przedsięwzięciu. Zgodzili się przyjmować mnie wraz z dziećmi na terenie swojego gospodarstwa i służyć mi pomocą, za co jestem im bardzo wdzięczna. Rolnicy ci stanowią rodzinę wielopokoleniową o kaszubskich korzeniach. Mieszkają w tym samym miejscu od wielu lat, byli świadkami przeobrażeń urbanistycznych i społecznych zachodzących w tym rejonie. Ich gospodarstwo ma powierzchnię około 15 ha. Uprawiają podstawowe zboża i rośliny pastewne. Część gruntów to łąki i pastwiska. Hodują konie, krowy, świnie, owce, drób (w tym dwie odmiany kaczek i perliczki). Mają też kilka psów i kotów. Dom otoczony jest ogrodem i niedużym, wieloowocowym sadem. W skład zabudowań gospodarskich wchodzi stajnia z gołębnikiem, obora, stodoła i drewutnia. Na podwórku jest (nieużywana już dziś) studnia. W odległości ok. 200 m od domu jest staw, natomiast w innym miejscu, rozdzielając pola od łąk, płynie (bardzo wąska w tym miejscu) rzeka Kacza. Gospodarstwo i jego życzliwi, serdeczni właściciele wydają się być idealni do spełnienia mojego planu. Niniejszy program autorski zamierzam zrealizować w ciągu 13-14 miesięcy, tzn. od września w klasie II do końca września, ewentualnie do połowy października, w klasie III. Przyjęłam taki nietypowy dla przedsięwzięć szkolnych okres, bo wiąże się on z cyklem wegetacyjnym roślin. Chciałabym, aby dzieci miały możliwość prześledzenia kolejnych etapów rozwoju niektórych roślin we właściwej kolejności, tzn. od wysiewu do zbioru i młócenia zbóż oraz od wysadzenia ziemniaków do uczestnictwa w wykopkach. Ponieważ nauczyciel pracuje z dziećmi w klasach młodszych przez trzy lata, więc takie wydłużenie realizacji programu na następną klasę nie powinno być problemem. Przed przystąpieniem do wdrażania programu planuję spotkać się z rodzicami dzieci i przedstawić im cele, jakie mam zamiar osiągnąć. Chciałabym uzyskać ich aprobatę, gdyż będzie mi potrzebna ich pomoc zarówno podczas wycieczek, jak i w pewnych przygotowaniach poprzedzających zajęcia. Konieczna jest jednokierunkowość naszych dążeń w kształtowaniu odpowiednich postaw społecznych uczniów. Nie może dochodzić do sytuacji, gdy tak małe dzieci stają wobec dylematu wyboru między racjami nauczyciela i rodziców. Ponieważ odległość szkoły od zabudowań gospodarskich wynosi około 1 km, będziemy tę trasę pokonywali pieszo. Rodzice muszą zadbać o wygodne obuwie i stosowny strój dla dzieci. Wycieczki będą trwały każdorazowo około 4 godzin zegarowych i będą skupiały się wokół głównego tematu dziennego. Edukację środowiskową zamierzam wzbogacać elementami innych edukacji. Dzieci muszą posiadać teczki kartonowe i twarde podkładki z "żabką", by mogły swobodnie wypełniać karty pracy. Przed każdym wyjściem uczniowie będą informowani o haśle programowym zajęć, by mogli zgromadzić dodatkowe materiały, czy też przygotować ewentualne pytania, na które oczekują odpowiedzi. Podsumowaniem każdej wizyty w gospodarstwie rolnym będzie uzupełniona karta pracy oraz inne wytwory dzieci: rysunki, zielniki, modele z plasteliny, prace literackie, zdjęcia, nagrania na taśmie audio lub video (kamerę video zapewniam ze swoich prywatnych zasobów, aparat fotograficzny, magnetofon z mikrofonem, magnetowid i telewizor posiada szkoła). Zajęcia utrwalające i pogłębiające wiedzę oraz umiejętności zdobyte podczas wycieczek, będą miały miejsce następnego dnia w klasie. Prace dzieci odzwierciedlające realizację programu "Bliżej wsi..." będą wyeksponowane w sali lekcyjnej, w kąciku pod tym samym hasłem. Terminy realizacji poszczególnych spotkań można zaplanować tylko w przybliżeniu, gdyż w dużym stopniu uzależnione będą od pogody, tempa wzrostu roślin, od terminu wylęgu czy narodzin zwierząt. Każdorazowo trzeba je będzie uzgadniać (z odpowiednim wyprzedzeniem) z właścicielami gospodarstwa. |
|
"Bliżej wsi - wybrane zagadnienia z edukacji środowiskowej w nauczaniu wczesnoszkolnym (klasa II i pierwsze półrocze klasy III) w oparciu o cykl wycieczek do gospodarstwa rolnego " |
|
Wszystkie zajęcia tegoż programu występują pod wspólnym hasłem "Bliżej wsi"
(blok tematyczny). Tematy zajęć podane w poniższej tabeli to tematy dzienne (A - oznacza hasło wycieczki, B - zajęcia podsumowujące i uzupełniające w klasie). |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
Zbieramy plony w sadzie | 2 tydz. IX |
komunikacyjna środowiskowa polonistyczna środowiskowa muzyczna motor.- zdrowotna zdrowotna polonistyczna społeczna środowiskowa społeczna |
Uczeń będzie:
|
|
|
|
Wykorzystujemy owoce przyniesione z sadu | 2 tydz. IX |
plastyczna polonistyczna matematyczna prakt.-techn. zdrowotna społeczna muzyczna |
Uczeń będzie:
|
|
|
|
Uczestniczymy w pracach jesiennych w ogrodzie | 4 tydz. IX |
środowiskowa zdrowotna-środowiskowa motor.-zdrowotna polonistyczna |
Uczeń będzie:
|
|
|
|
Lubimy warzywa | 4 tydz. IX |
prakt.-techn. polonistyczna matematyczna |
Uczeń będzie:
|
|
|
prakt.-tech. polonistyczna środowiskowo-plastyczna |
|||||
|
|
Obserwujemy przygotowania do zimy w polu i zagrodzie | 2 tydz. X |
emocjonalna środowiskowa motor.-zdrowotna matematyczna środowiskowa |
Uczeń będzie:
|
|
|
|
Ogarnia nas jesien-ny nastrój | 2 tydz. X |
muzyczna polonistyczno-emocjonalna plastyczna polonistyczna |
Uczeń będzie:
|
w zależności od pogody |
|
|
Poznajemy zwierzęta hodowane wgospodarstwie rolnym | 2 tydz. XI |
muzyczna polonistyczno-emocjonalna plastyczna polonistyczna |
Uczeń będzie:
|
|
|
|
Poszerzamy swoje wiadomości o zwierzętach hodowanych na wsi | 2 tydz. XI |
plast.-techniczna polonistyczna |
Uczeń będzie:
|
|
|
|
Spotykamy się przy wigilijnym stole | 4 tydz. XII |
polonistyczna prakt.-techniczna polonistyczna muzyczna polonistyczna społeczna |
Uczeń będzie:
|
zaproszenie wysyłamy 2 tyg. przed przewidywanym spotkaniem |
|
|
Uczestniczymy w kuligu | 2 tydz. I |
motor.-zdrowotna środowiskowa zdrowotna muzyczna społeczna polonistyczna |
Uczeń będzie:
|
|
|
|
Dzielimy się wrażeniami z kuligu | 2 tydz. I |
plastyczna muzyczna polonistyczna |
Uczeń będzie:
|
|
|
|
Poznajemy tradycje wsi kaszubskiej | 3 tydz. II |
polonistyczna regionalna plastyczna regionalna muzyczna historyczna |
Uczeń będzie:
|
|
|
|
Odkrywamy znaczenie słowa "folklor" | 3 tydz. II |
polonistyczna geograficzna muzyczna regionalna prakt.-techniczna polonistyczna |
Uczeń będzie:
|
|
|
|
Uczestniczymy w pracach wiosennych w polu | 1 tydz. IV |
środowiskowa prakt.-techniczna środowiskowa prakt.-techniczna środowiskowa |
Uczeń będzie:
|
rolnicy udostępnią dzieciom kilka m kw. ziemi |
|
|
Zakładamy kontrolną hodowlę roślin w klasie | 1 tydz. IV |
prakt.-techniczna środowiskowa |
Uczeń będzie:
|
do zajęć tych uczniowie będą nawiązywali przez kilka tygodni |
|
|
Odpoczywamy na łące wśród roślin i zwierząt | 4 tydz. V |
środowiskowa środowiskowo-polonistyczna środowiskowa motor.-zdrowotna |
Uczeń będzie:
|
kontynuacja zajęć nr 8B |
|
|
Byliśmy na łące | 1 tydz. VI |
plastyczno-środowiskowa środ.-polonist. społeczna środ.-polonist. |
Uczeń będzie:
|
zajęcia przesunięte o 1 tydzień ze względu na konieczność wysuszenia roślin |
|
|
Rozpoznajemy chwasty i szkodniki pól | 2 tydz. VI |
środowiskowa |
Uczeń będzie:
|
|
|
|
Poznajemy inne oblicza chwastów | 3 tydz. VI |
środowiskowo-plastyczno-tech. zdrowotna |
Uczeń będzie:
|
|
|
|
|||||
|
|
Zbieramy zboże z naszego poletka i poznajemy jego zastosowanie | 1 tydz. IX |
środowiskowa prakt.-techniczna środowiskowa |
Uczeń będzie:
|
|
|
|
Poznajemy możliwości wykorzystania zbóż | 1 tydz. IX |
środowiskowa polonistyczna prakt.-techniczna środowiskowa plastyczna plast.-środowisk. |
Uczeń będzie:
|
|
|
|
Uczestniczymy w wykopkach ziemniaków | 3 tydz. IX |
prakt.-techniczna środowiskowa matematyczna środowiskowa prakt.-techniczna środowiskowa prakt.-techniczna |
Uczeń będzie:
|
|
|
|
Poznajemy zastosowanie ziemniaków | 3 tydz. IX |
środowiskowo-polonistyczna polonistyczna plastyczno-środowiskowa |
Uczeń będzie:
|
|
|
|
Dokonujemy zbioru buraków | 4 tydz. IX |
prakt.-techniczna środowiskowa społeczna |
Uczeń będzie:
|
uzupełnieniem zajęć może być wycieczka do fabryki słodyczy, np."Fazer" w Gdańsku |
|
|
Nagradzamy najlepszych | 2 tydz. X |
Podsumowanie realizacji programu "Bliżej wsi..." Przyznanie odznak "Znawca wsi" oraz "Mocna Grupa" /dla najlepszego zespołu/. Podziękowanie rolnikom za umożliwienie realizacji programu /książka z dedykacją dzieci/. Poczęstunek, przegląd dokumentacji stworzonej podczas realizacji programu. |
||
|
"Bliżej wsi - wybrane zagadnienia z edukacji środowiskowej w nauczaniu wczesnoszkolnym (klasa II i pierwsze półrocze klasy III) w oparciu o cykl wycieczek do gospodarstwa rolnego " |
Metody zastosowane w programie oparte będą na:
Uczniowie będą korzystali z kart pracy, podręczników nauczania zintegrowanego oraz z dowolnie dobieranych przez siebie, lub sugerowanych przez nauczyciela źródeł informacji. |
|
|
| Scenariusz zajęć nr 1A "Zbieramy plony w sadzie" |
|
Zapis w dzienniku:
Wycieczka do sadu w celu rozpoznawania drzew i krzewów owocowych.
Opisywanie owoców na podstawie obserwacji.
Poznanie pracy sadowników. Zabawy w sadzie. Nauka śpiewania piosenki "Jabłka". Cele dydaktyczne:
|
|
|
|
|
|
| komunikacyjna |
|
Utrwalenie podstawowych zasad bezpiecznego poruszania się po drogach. | Potrzebni dodatkowo 2 opiekunowie |
| środowiskowa |
|
Przejście do gospodarstwa rolnego, zapoznanie z właścicielami. | |
| środowiskowo-polonistyczna |
|
Obserwacja drzew i ich owoców, utrwalenie prawidłowych nazw roślin.
Łączenie nazw owoców z nazwami drzew. Opowiadanie właścicieli sadu o pracach pielęgnacyjnych w sadzie. |
|
|
|
Losowanie owoców przez sześcioosobowe grupy. Ustalenie istotnych elementów opisu owoców:
|
Grupy są stałe, dobrane tak, by można w nich było realizować podział zadań na poziomy | |
| zdrowotna |
|
Przypomnienie o konieczności mycia owoców przed jedzeniem. | |
|
|
Praca zróżnicowana w grupach. |
||
|
środ.-plast. srodowiskowo-polonistyczna |
|
I poziom - rysowanie owoców, II poziom - czytanie zagadek, III poziom - uzupełnianie opisu. Odczytanie opracowanych opisów przez przedstawicieli grup. |
|
| środowiskowa |
|
Porównanie wyglądu drzewa i krzewu,poszukiwanie różnic w ich budowie. | |
| środ.-plastyczna |
|
Porównanie wyników pracy. |
|
| praktyczno-techniczna |
|
Pomoc przy zbiorze owoców. | |
| zdrowotna |
|
Mycie owoców, degustacja. Przerwa śniadaniowa. | |
| zdrowotna |
|
Mycie owoców, degustacja. Przerwa śniadaniowa. | |
| zdrowotna |
|
Pogadanka na temat potrzeby spożywania owoców pod różnymi postaciami. Znaczenie witamin dla człowieka. | |
| motoryczno-zdrowotna |
|
Zabawy ruchowe w sadzie: - marszobieg po sadzie, - "Stań pod drzewem", - "Rozpoznaj drzewo", - "Zając w ogrodzie", - "Zbieranie liści." |
zabawy zaczerpnięto z przewod. metod. progr. "Moja szkoła" X, kl. II |
| muzyczna |
|
Śpiewanie piosenki pt. "Jabłka". |
tekst piosenki w karcie pracy |
| środowiskowo-polonistyczna |
|
Rozwiązywanie zadań problemowych(praca z tekstem, rozmowy z właścicielami sadu). Zdawanie relacji z wyników dyskusji w grupach. |
praca w grupach |
| środowiskowa |
|
Podsumowanie zajęć, przypomnienie zdobytych wiadomości. Odczytanie z kart pracy zadania domowego. |
|
| społeczna |
|
Podziękowanie gospodarzom za gościnę i kosz owoców. | |
| komunikacyjna |
|
Powrót do szkoły. |
|
"Zbieramy plony w sadzie" |
||
|
Ćw. 1. Uzupełnij tekst: Jabłka rosną na ............................. Z gruszy zrywamy ......................... Śliwki to owoce .............................. Czerwoną kredką podkreśl nazwy owoców, a niebieską - nazwy drzew. |
||
|
Ćw. 2. Poziom I Narysuj i podpisz wybrany owoc. Ćw. 2. Poziom II Przeczytaj zagadki, rozwiąż je. Obwiedź zieloną kredką zagadkę dotyczącą twojego owocu. |
||
|
1. Dojrzałe, okrągłe, błyszczy się ładnie. Jesienny wiatr dmuchnie- na ziemię spadnie. ....................... |
2. Choć to klapsy, to nie bolą. Ludzie raczej jeść je wolą ....................... |
3. Skórka fioletowa, miąższ pod nią złoty. Smakuje wybornie wszyscy wiemy o tym ....................... |
|
Ćw. 2. Poziom III Uzupełnij opis owocu |
||
|
Ten owoc to Jest Ma Pokryty jest Ma ona kolor Pod skórką jest W środku owocu |
.................................................................... .................................................................... .................................................................... .................................................................... .................................................................... .................................................................... .................................................................... |
wielkości. kształt. skórką. miąższ. |
|
Ćw. 3. Wykonaj proste rysunki drzewa i krzewu. Połącz podpisy z właściwymi częściami roślin. Czerwonym kolorem otocz słowo, które oznacza element różniący te wieloletnie rośliny |
||
|
gałęzie pień ------------------------------- --------------------------------- korzenie |
||
|
Ćw. 4. Przeczytaj tekst piosenki pt. "Jabłka". Podkreśl niezrozumiałe słowa. |
||
|
Wniosły dzieci z sadu koszyk przepełniony: jabłek żółtych, jabłek kraśnych, jabłuszek zielonych. Teraz trzeba jabłka dobrze poukładać i pomyśleć, które jabłko do czego się nada. Które do zjedzenia, które do pieczenia, które znów na marmoladę, które do suszenia. |
||
|
Ćw. 5. Przeczytaj tekst "W sadzie". Na jego podstawie oraz przy pomocy właścicieli sadu przygotuj się do udzielenia odpowiedzi na wyznaczone ci pytanie. |
||
|
Latem i jesienią w sadach dojrzewają owoce. Gałęzie jabłoni, grusz i śliw aż uginają się pod ich ciężarem. Najzdrowsze i najsmaczniejsze są owoce świeżo zerwane z drzewa. Trzeba je jednak przed jedzeniem dokładnie umyć. Drzewa w sadzie wymagają pielęgnacji przez cały rok. Sadownik obkopuje je wokoło i nawozi, aby dostarczyć im niezbędnych składników mineralnych. Prześwietla drzewa, czyli przycina gałęzie tak, by promienie słoneczne docierały w głąb korony. Maluje pnie drzew roztworem wapna, czyli bieli je. Zabieg ten chroni drzewo przed szkodnikami i przed zbyt mocnym nagrzaniem przez słońce. Dzięki temu soki krążące wewnątrz pnia nie ulegną wysuszeniu. Sadownik szczepi niektóre drzewka. Polega to na przyłączeniu fragmentu dobrej odmiany drzewa do drzewka gorszej jakości. Dzięki temu zabiegowi roślina może dawać lepsze owoce. Dojrzałe owoce zbiera się bardzo ostrożnie i delikatnie. Nie wolno ich strącać z drzew, bo nie nadawałyby się do przechowywania. Niekiedy sadownicy muszą dokonywać oprysku drzew przeciwko chorobom i szkodnikom. Starają się jednak nie nadużywać tych zabiegów, gdyż środki chemiczne stosowane w nadmiarze mogą być szkodliwe dla ludzi. Jesień jest najlepszą porą na dosadzanie młodych drzew. Pytania: a) Czy prawdą jest, że prześwietla się drzewa, aby sprawdzić czy są zdrowe? b) Czy prawdą jest, że maluje się drzewa, aby w sadzie było ładnie i kolorowo? c) Czy prawdą jest, że szczepi się drzewa, by ustrzec je przed chorobami? d) Czy prawdą jest, że opryskuje się drzewa, by ładnie pachniały? Zadanie domowe: 1. Z rozsypanek sylabowych ułóż i zapisz zdania. wo ców. du o żo Jedz ............................................................................................................................................ przed wo Myj je niem. o ce dze ............................................................................................................................................. 2. Przygotuj się do wykonania: soku z jabłek /poziom I/ sałatki owocowej /poziom II/ deseru z owoców /poziom III/. Znajdź odpowiedni przepis, przynieś niezbędne narzędzia i przyprawy. |
||
|
Scenariusz zajęć nr 1 B "Wykorzystujemy owoce przyniesione z sadu". Zapis w dzienniku: Malowanie wybraną techniką plastyczną kosza z owocami. Odczytywanie przepisów kulinarnych. Wykonywanie soku, sałatki owocowej lub deseru. Określanie roli witamin w życiu człowieka. Cele dydaktyczne:
|
||
|
|
|
|
|
| polonistyczna |
|
Sprawdzenie pracy domowej. Pogadanka na temat wizyty w sadzie. | |
| plastyczna |
|
Przedstawienie za pomocą wybranych środków plastycznych kosza z owocami. Wykonanie wystawy prac. | |
| polonistyczna |
|
Czytanie przepisów dotyczących wykorzystania owoców. | |
| zdrowotna |
|
Przypomnienie podstawowych zasad higienicznych podczas przygotowywania posiłków. | |
| praktyczno-techniczna matematyczna |
|
Praca z podziałem na poziomy: przygotowywanie soku, sałatki i deseru z owoców. Ważenie potrzebnych składników. | |
| zdrowotna |
|
Rozmowa na temat walorów estetycznych i zdrowotnych przygotowanych dań. | |
|
społeczna muzyczna |
|
Zaproszenie kilku pracowników szkoły (np. panie z obsługi lub sekretariatu) na wspólną degustację, oglądanie wystawy prac plastycznych i wysłuchanie piosenki pt. "Jabłka" w wykonaniu dzieci. | |
| praktyczno-techniczna |
|
Podsumowanie lekcji, uporządkowanie sali. |
|
"Bliżej wsi - wybrane zagadnienia z edukacji środowiskowej w nauczaniu wczesnoszkolnym (klasa II i pierwsze półrocze klasy III) w oparciu o cykl wycieczek do gospodarstwa rolnego " |
|
Ewaluacja programu winna obejmować pomiar efektywności (diagnoza),
osąd (analiza) oraz decyzję, czyli wskazania do dalszej pracy pedagogicznej. Dotyczy więc sytuacji:
|
| I. Ocena zapotrzebowania na wprowadzenie programu "Bliżej wsi..." |
W czerwcu, czyli w ostatnich dniach nauki w klasie I, należy przeprowadzić anonimową
ankietę wśród uczniów.
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | |
|
2 3 4 5 6 7 8 9 10 |
+ | - | + | - | ||||||||||||||||||||
| + | + | + | + | + | + | + | + | |||||||||||||||||
| + | + | + | - | |||||||||||||||||||||
| - | + | + | + | |||||||||||||||||||||
| + | + | + | + | |||||||||||||||||||||
| + | + | + | + | |||||||||||||||||||||
| - | + | - | + | |||||||||||||||||||||
| + | + | - | + | |||||||||||||||||||||
| + | + | + | + | |||||||||||||||||||||
|
Uzyskane w tabeli wyniki będą bardzo jasnym obrazem dalszych losów programu. Przeprowadzenie takiej ankiety wśród dzieci da im wrażenie, że same decydują o swojej dalszej edukacji. Wzmocni ich zainteresowanie programem oraz umotywuje do aktywnego udziału w zajęciach. |
|
I. Monitoring W trakcie realizacji programu należy przyjąć system badania osiągnięć uczniów na podstawie analizy ich zachowań i postaw, kart pracy, zgromadzonych informacji i materiałów, prac plastyczno-technicznych wykonywanych indywidualnie i zbiorowo, zielników, prac literackich oraz testów sprawdzających wiadomości i umiejętności. Nauczyciel będzie dysponował następującymi kartami obserwacji: |
| A. Nabywanie kompetencji społecznych i komunikacyjnych (współpraca w grupie, koleżeńskość, niesienie pomocy, umiejętność kulturalnego prowadzenia rozmowy) |
|
|
/karta A/ |
|||||||||||||||||||||||
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | |
|
2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 |
||||||||||||||||||||||||
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
B. Wykonywanie ćwiczeń w kartach pracy. Kolejne karty pracy będą różniły się ilością ćwiczeń oraz ich stopniem trudności (praca na poziomach). Dla ujednolicenia ich oceny korzystne będzie przyjęcie skali 0 - 3 p. :
|
|
C. Działalność twórcza i praktyczna: prace literackie, plastyczne,
praktyczno-techniczne (zaangażowanie,
staranność, pomysłowość, efekt końcowy). Osiągnięcia uczniów będą punktowane również w skali 0 - 3. |
|
D. Korzystanie z różnych dodatkowych źródeł informacji, dzielenie się
indywidualnie zdobytą wiedzą w czasie zajęć.
Osiągnięcia uczniów także w tej dziedzinie będą punktowane w skali 0 - 3. |
|
W ten sposób uczniowie będą gromadzili punkty, które można zliczać w dowolnym
momencie, np. po każdych zajęciach, po I półroczu klasy II, na koniec klasy II,
po zakończeniu realizacji programu. Dzieci będą pracowały w stałych zespołach 6-osobowych (każda grupa o podobnej ilości uczniów bardzo zdolnych i o obniżonych wymaganiach). Dzięki zastosowaniu tabel z punktacją poszczególnych osiągnięć każdego ucznia możliwe będzie prowadzenie rejestru współzawodnictwa, zarówno indywidualnego, jak i grupowego (wystarczy zliczyć punkty poszczególnych członków grupy). Rywalizacja pomiędzy poszczególnymi grupami (dążenie do zdobycia odznaki "Mocna Grupa") powinna wpłynąć na otoczenie opieką osób słabszych w każdym z zespołów. Z kolei wyniki osiągane grupowo można będzie również przeliczać na punktację indywidualną, np. 3 punkty zdobyte przez grupę będą oznaczały 3 punkty dla każdego członka zespołu. Aby zarówno uczniowie, jak i rodzice, mieli stały wgląd do punktacji i na bieżąco mogli kontrolować uzyskane wyniki, każde dziecko będzie miało do własnej dyspozycji kartę "Zdobywam tytuł Znawca wsi, a mój zespół - odznakę Mocna Grupa" /wzór w załączeniu/. |
|
II. Końcowa ocena osiągnięć uczniów Celem programu "Bliżej wsi ..." jest poszerzenie wiedzy przyrodniczej ucznia, wzrost jego kompetencji społecznych i rozwój emocjonalny. Sprawdzenie wiedzy po zrealizowaniu całego programu nie byłoby korzystne, gdyż jeden z jego etapów ma miejsce po wakacyjnej przerwie. Najlepszym rozwiązaniem wydaje się w tej sytuacji rozłożenie procesu pogłębionej kontroli na 3 etapy: test 1 po zajęciach nr 4, test 2 po zajęciach nr 9 i test 3 po zajęciach nr 13. |
|
|
/tabela E/ |
|||||||||||||||||||||||
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | |
|
2 3 |
||||||||||||||||||||||||
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
| Grupa I |
|
|
|
|
| Grupa II |
|
|
|
|
Proponowana forma oceny testu:
|
|
Analiza wyników uzyskanych dzięki tabelom powinna być jasnym obrazem wszechstronnego
rozwoju uczniów oraz końcowego efektu, jakim będzie zdobycie tytułu "Znawca wsi"
oraz odznaki "Mocna Grupa". Należy tak kierować pracą uczniów, aby jak najwięcej osób zdobyło tytuł i odznakę. Aby zachować obiektywizm oceny stanu emocjonalnego dzieci należałoby spróbować znaleźć odpowiedź odnośnie skuteczności programu również w opinii rodziców, wychowawców świetlicy, bibliotekarki (kontrola wypożyczeń pozycji związanych tematycznie z programem) i innych pracowników szkoły. Obserwacje te można również przedstawić za pomocą odrębnej tabeli. |
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Y Z |
||||||||
|
I - przed wprowadzeniem programu II - po zakończeniu realizacji programu |
||||||||
|
....................................................... ....................................... /imię i nazwisko/ /klasa/ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 |
|||||||
|
|
|||||||
|
|||||||
|
"Każda rzetelnie wykonana praca powinna przynosić zadowolenie" (M. Szczepańska, 1999, s. 44). |
|
Bardzo trudno dokonać obiektywnej oceny własnej pracy i własnego programu.
Z pewnością będzie on ulegał ciągłym modyfikacjom, zarówno pod wpływem grupy
(każda jest zespołem indywidualności), jak i pod wpływem nowych pomysłów,
których inicjatorem będzie nauczyciel lub współpracujący z nim rolnik. Ważne jest, by być otwartym na każdy sygnał dotyczący korekty programu (np. ze strony rodziców lub uczniów). Powinno się go ciągle uatrakcyjniać i dostosowywać do oczekiwań dzieci, kierować się bardziej ich, a nie własnymi zainteresowaniami. Trzeba być przygotowanym, że w trakcie jego realizacji mogą ujawnić się nieprzewidziane problemy (np. utrzymująca się długo niesprzyjająca pogoda, ujawniające się u dzieci uczulenia na sierść zwierząt lub pyłki roślin). Takie sytuacje będą również wymagały zmian w programie. Dopiero jednak realizacja programu da możliwość jego pełnej i obiektywnej oceny. |