Program koła plastycznego

dla klas I-III szkoły podstawowej

Autor: Grażyna Gleinert

Szkoła Podstawowa nr 45

w Gdyni

Gdynia 2005

„ Powiedz mi, a zapomnę. Pokaż, a zapamiętam.

Pozwól działać, a zrozumiem i rozwinę skrzydła.”

Konfucjusz

SPIS TREŚCI:

I. Wstęp s. 4

II. Cele (główny i szczegółowe) s. 6

III. Procedury osiągania celów ( metody i formy pracy) s. 7

IV. Treści programowe s .8

V. Oczekiwane efekty pracy ucznia s. 12

VI. Rozkład zajęć ( przykładowa tematyka na każdą porę roku) s. 13

VII. Ewaluacja s.18

VIII. Bibliografia s.19

I. WSTĘP

W czasie mojej wieloletniej praktyki pedagogicznej nabrałam przekonania, ze uczniowie najchętniej realizują się w trakcie działalności plastycznej, która wyzwala możliwości twórcze. Dlatego z dużą przyjemnością przyjęłam na siebie obowiązki opiekuna koła plastycznego.

Ta dziedzina działalności towarzyszy mi już od pierwszych lat mojej pracy i moje zainteresowania nią nie słabną.

Obowiązkowe zajęcia z edukacji plastycznej nie zawsze zaspokajają potrzeby dzieci, nieczęsto zadania te spełnia dom rodzinny. Zdarza się, że rodzice zabraniają prac plastycznych swoim pociechom, bojąc się nieporządku w domu. Potrzeby te mogą być zaspokojone na dobrze prowadzonym kółku plastycznym.

Twórczość plastyczna pozwala uzewnętrzniać swoje marzenia i pragnienia, rozwijać twórczą inicjatywę, pomysłowość i wiarę we własne siły. Pobudza także rozwój umysłowy i emocjonalny, stwarzając możliwości wielorakich doświadczeń. Jest ona także niezmiernie bogatym źródłem satysfakcji. Uczy wytrwałości, odpowiedzialności i współpracy w zespole.

Dostrzegając powyższe wartości postanowiłam opracować program koła plastycznego, który pozwoli uczniom tworzyć, rozwijać swoje zainteresowania i zdolności, poznawać nowe techniki plastyczne oraz ciekawie spędzać wolny czas.

Program koła plastycznego został opracowany w oparciu o „Podstawę programową kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych i gimnazjów” (Dz.U. nr 51 z dnia 6 listopada 2003 r.) oraz o Program Wychowawczy Szkoły.

Uczestnictwo w zajęciach koła plastycznego odbywa

się na zasadzie dostępności. Każdy kto chce realizować się

na tego typu zajęciach ma do tego pełne prawo i błędem byłoby ograniczanie liczby uczestników. W takich sytuacjach wskazane jest stworzenie dodatkowej grupy, gdyż zbyt duża ilość osób nie pozwala na prawidłową realizację wytyczonych celów. Kolejną ważną zasadą jest zasada dobrowolności, gdyż ucznia nie można zmusić do uczestnictwa w zajęciach pozalekcyjnych, bo brak chęci z jego strony nie przyniesie w pracy żądanych rezultatów.

Ważna jest również zasada atrakcyjności. Tylko zajęcia atrakcyjne w treści i sposobie prowadzenia mogą liczyć na względnie stałych uczestników.

Liczebność grupy nie powinna przekraczać30 osób.Optymalna częstotliwość spotkań to 2 zajęcia tygodniowo, po 45 minut. Właściwą realizację programu wyznacza również baza materiałowa . Każdy uczestnik odpowiednio wcześnie zapoznaje się z tematem i zestawem materiałów potrzebnych na kolejne zajęcia. Ważnym elementem jest także zorganizowanie specjalnej tablicy, na której eksponowane byłyby prace uczniów. Celowe jest również stworzenie tablicy informacyjnej. Dzień, godzina i miejsce spotkania, ustalone na początku semestru nie powinny ulegać zmianie.

II. CELE

Cel główny:

Dbałość o wszechstronny rozwój osobowości ucznia poprzez działalność plastyczną.

Cele szczegółowe:

Uczeń potrafi:

1. Rozwijać postawę twórczą w toku działań plastycznych.

2. Kształtować kulturę estetyczną i wrażliwość na otaczający świat.

3. Być wrażliwym na piękno otaczającej nas przyrody.

4. Rozwijać wyobraźnię i ekspresji plastyczną.

5. Nabywać umiejętność współdziałania w grupie i organizowania sobie pracy.

6. Zdobywać twórcze dyspozycji poprzez poznawanie różnych technik plastycznych.

7. Utrwalać i wzbogacać poznane zagadnienia z zakresu plastyki.

8. Wykorzystywać w pracach plastycznych kontakty ze sztuką ( wystawy, muzea).

9. Brać udział w konkursach plastycznych.

10.Rozbudzać wiarę we własne siły, wyzwalać optymizm.

11.Współdziałać ze środowiskiem rodzinnym i społecznym.

13.Kulturalnie spędzać czas wolny.

I. PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW

Osiągnięcie założonych celów wymaga zastosowania odpowiednich metod i form pracy.

Przy realizacji programu koła plastycznego najbardziej zalecane jest łączenie czterech sposobów nauczania- uczenia się: przyswajanie gotowych wiadomości, odkrywanie nowych wiadomości przez rozwiązywanie problemów, przeżywanie oraz działanie dzieci przez różnorodne formy. Tym drogom nauczania odpowiadają aktywizujące metody pracy.

Są to:

- metody poszukujące

- metody eksponujące

- praktycznego działania ( zabawy, spacery, wycieczki, wystawy, muzea itp. )

- metody podające.

Należy jednak pamiętać, aby metody poszukujące, eksponujące i praktyczne miały przewagę nad podającymi, ponieważ aktywność i działanie angażują sfery rozwojowe dziecka.

Przedstawiony program przewiduje stosowanie zróżnicowanych form pracy uczniów na zajęciach:

- indywidualną

- zbiorową

- grupową.

II. TREŚCI PROGRAMOWE

1.Obserwacja i doświadczanie

a) Wyróżnianie i nazywanie cech przedmiotów:

kształtu ( trójkątny, kwadratowy, kulisty, owalny, prostokątny);
formy złożone, wyróżnianie części składowych;
wielkość i proporcja ( mały – duży, niski – wysoki, krótszy – dłuższy, gruby – cienki);
położenie i oddalenie ( stojący, leżący, pionowy, poziomy, bliższy, dalszy);
barwy ( nazwy potoczne, barwy podstawowe, pochodne, odcienie barw, barwy ciepłe i zimne);
walor różnych barw, różnice walorowe w zakresie jednej barwy;
faktura ( szorstka, gładka, chropowata, matowa, lśniąca);
linia ( gruba, cienka, jasna, ciemna, ciągła, przerywana);

b) Określanie położenia przedmiotów i osób względem siebie i obserwatora;

c) Porównywanie dwóch i trzech przedmiotów ( mały, większy, największy);

d) Wyróżnianie części postaci ludzkiej, zwierzęcej i roślin. Nazywanie ich kształtu, proporcji, barw.

e) Przedstawienie postaci ludzkiej i zwierzęcej w spoczynku i w ruchu;

f) Przedstawienie przedmiotów, zjawisk atmosferycznych, budowli oraz zdarzeń realnych i fantastycznych;

g) Dostrzeganie rytmu w układzie przedmiotów, w otoczeniu, w obrazach;

h) Symetria jednoosiowa i wieloosiowa na płaszczyźnie i w przestrzeni;

i) Określanie układów przedmiotów i zjawisk występujących w otoczeniu (układy zamknięte i otwarte);

j) Poznawanie właściwości materiałów i narzędzi używanych w pracach plastycznych;

k) Wyrażanie w pracach plastycznych przeżyć, obserwacji, nastrojów, wiedzy o świecie, treści utworów literackich i muzycznych;

l) Wprowadzenie nowych technik plastycznych.

2. Działalność plastyczna, materiały i narzędzia.

Rodzaje działalności plastycznej:

Malowanie farbami plakatowymi, akwarelowymi, akrylowymi
Malowanie „ mokre na mokrym”
Malowanie klejówką
Malowanie na papierze ściernym
Malowanie na szkle farbami witrażowymi
Malowanie wodą z cukrem i farbą
Malowanie solą
Malowanie nitką
Malowanie akwarelą zmieszaną z pastą do zębów
Rysowanie kredkami, pastelami, ołówkiem, węglem, pisakami, kredą, świecą, tuszem
Wydzieranie
Wycinanie
Kompozycje z różnych materiałów ( nasion, suchych kwiatów, muszelek, guzików, koralików, liści, przypraw itp.)
Kompozycje na płytce ceramicznej
Wydrapywanie na podkładzie barwnym
Lepienie z plasteliny, masy solnej, papierowej, trocinowej, gliny
Witraż
Papieroplastyka
Malowanie na styropianie kredkami świecowymi
Kompozycja z resztek tkanin
Collage ( czytaj kolaż)
Frottage ( czytaj frotaż)
Kalkografia
Monotypie
Batik
Odlewy gipsowe
Malowanie bibułą
Rysowanie pastelami olejnymi
Malowanie dmuchnięciami
Malowanie i opryskiwanie szczoteczką
Odbitki wykonane tekturka
Stemple z ziemniaka, korka
Wyklejanka z materiałów tekstylnych ( np. firanki, sznurki, rajstopy)
Oklejanie szklanych buteleczek, słoiczków plasteliną i ozdabianie nasionami
Malowanie na przezroczystej folii tuszem i mydłem
Kompozycje przyrodnicze w plenerze
Rzeźby śniegowe
Rzeźby w mydle
Mozaiki ze skorupek jaj.

V. OCZEKIWANE EFEKTY PRACY UCZNIA

W wyniku realizacji programu uczniowie potrafią:

- wyrażać środkami plastycznymi spostrzegane zjawiska,

- stosować różne techniki plastyczne,

- plastycznie przedstawiać opisy słowne i muzyczne,

- rozpoznawać barwy podstawowe i pochodne,

- wykorzystywać materiały przyrodnicze do tworzenia prac plastycznych,

- rozpoznawać elementy krajobrazu,

- zaprojektować i wykonać drobne upominki,

- bezpiecznie korzystać z prostych przyborów i narzędzi,

- posługiwać się plamą i kreską,

- estetycznie wykonać każdą pracę,

- reprezentować szkołę w konkursach,

- podejmować twórczy wysiłek,

- posługiwać się podstawowymi pojęciami związanymi z plastyką,

- operować niektórymi technikami malarskimi,

- docenić wartość oglądanych wystaw, odwiedzanych muzeów.

VI. ROZKŁAD ZAJĘĆ

Tematyka spotkań dotyczy zwykle okazjonalnej uroczystości, realizowanych konkursów szkolnych

i pozaszkolnych, a także propozycji uczestników. Najczęściej jednak związana jest z aktualną porą roku, dlatego przykładową tematykę zajęć ujmę w cztery działy:

WIOSNĘ, LATO, JESIEŃ I ZIMĘ.

Poniższe, przykładowe, propozycje mogą być modyfikowane i zmieniane w zależności od potrzeb

i propozycji dzieci.

JESIEŃ

Temat zajęć

Treści programowe

Technika plastyczna

Środki dydaktyczne

„Pani Jesień”

Wyrażenie nastroju

poprzez kształt, fakturę

i technikę plastyczną.

Układanie z materiału przyrodniczego, malo-

wanie farbami,frottage

Wiersz o jesieni, kartki, materiał przyrodniczy,

farby.

„Kwiaty w wazonie”

Przedstawienie

przedmiotów i zjawisk uwarunkowanych uwzględnieniem kształtu i barwy.

Malowanie „mokre

w mokrym”.

Farby akwarelowe,

kolorowe mazaki.

„Jesienne róże”

Wykorzystanie materia-

łów przyrodniczych do

wykonania prac.

Składanie, zwijanie

oraz modelowanie liś-

ci w kształcie róż.

Liście klonu.

„Tańczące nitki”

Wyrażenie linią ruchu.

Odbijanie nitek

pokrytych farbą przy pomocy książki.

Wełna o różnej

grubości,

farby.

„Niebo pełne gwiazd”

Kalkograf- poznanie

ciekawej techniki.

Odbijanie przy pomo-

cy kalki technicznej

i żelazka.

Kalka techniczna,

żelazko.

ZIMA

Temat zajęć

Treści programowe

Technika plastyczna

Środki dydaktyczne

„Zima w górach”

Malarstwo- pojęcie

dzieła, rysunek, obraz.

Collage, gwasz, układanie z bandaży.

Reprodukcja obrazu

J.Chełmońskiego,

klej, farby, bandaż, pocztówki.

„Domek dla zwierząt”

Poznanie kształtów

prostych, łączenie

i tworzenie kompozycji.

Malowanie z lawowaniem,odbijanie

gazą

Ścinki materiałów tekstylnych, papier kolorowy, plastelina, gaza.

„Mikołaj”

Swobodne wyrażanie

przeżyć i emocji.

Obrysowywanie tekturowych kształtów,

formowanie z papieru.

Kolorowy blok techniczny,ołówek, klej, nożyczki.

„Stroik świąteczny”

Wykonanie form przestrzennych z uży-

ciem odpowiednich materiałów.

Wycinanie, malowanie, ozdabianie, łączenie

z materiałem przyrodniczym.

Gałązki świerku,

papier ozdobny,

nożyczki nici.

„Origami”

Przedstawianie postaci, zwierząt, zjawisk przyrodniczych.

Praca metodą origami.

Kolorowe kartki

papieru.

WIOSNA

Temat zajęć

Treści programowe

Technika plastyczna

Środki dydaktyczne

„Przygody latawca”

Komponowanie kształ-

tów prostych na

płaszczyźnie.

Malowanie

z lawowaniem, wycinanka, rysowanie świecą.

Kartki, farby, włóczka, pędzel.

„Kwitnący sad”

Przedstawienie barwną kompozycją sceny re-

alnej związanej z przeżyciami dzieci.

Wyklejanie zwiniętej bibuły, malowanie farbami.

Kolorowa bibuła, klej, farby.

„Idzie wiosna”

Doświadczanie połączeń kolorystycznych trzech

barw zasadniczych.

Malowanie farbami.

Farby plakatowe.

„Haft ludowy”

Rytm jako powstawanie tych samych elementów.

Wycinanka z kolorowego papieru.

Kolorowy papier,

nożyczki.

„Stemple”

Projektowanie

i wykonywanie prostych

form użytkowych.

Odbijanie farby na wyciętym wzorze ziemniaka.

Ziemniaki, nożyk,

farby plakatowe,

kartki.

LATO

Temat zajęć

Treści programowe

Technika plastyczna

Środki dydaktyczne

„Burza nad miastem”

Przedstawienie sytuacji

realnych z uwzględnieniem

ich kształtu i barwy.

Malowanie farbą i tuszem.

Farby plakatowe,

tusz.

„Zachód słońca”

Wyrażanie nastroju za pomocą temperatury

barw.

Swobodna ekspresja z zastosowaniem barw ciepłych.

Kredki świecowe, kartki z bloku.

„Mieszkańcy zielonej łąki”

Wzbogacanie doświad-

czeń dziecka w uzyski-

waniu nowych wartości

poprzez łączenie różnych materiałów.

Malowanie plasteliną,

naklejanie gotowych elementów.

Plastelina, kolorowy

papier, klej, nożyczki.

„Bukiet kwiatów”

Tworzenie płaskich form

Wydzieranka.

Wycinanki, klej, nożyczki.

„Biedronka”

Poszukiwanie nowych

możliwości wyrazowych

materiałów i tworzyw.

Malowanie kamienia.

Kamień, farby plakatowe,

lakier bezbarwny.

VII. EWALUACJA

Realizacja programu daje nauczycielowi możliwość dokonywania systematycznej ewaluacji.

Do jej przeprowadzenia można posłużyć się:

- opinią uczestników koła plastycznego w postaci ankiety badającej stopień zadowolenia z przeprowadzonych zajęć,

- analizą osiągnięć dzieci,

- opinią rodziców związaną z uczestnictwem ich dziecka w zajęciach plastycznych,

- dyskusją w grupie nad powodzeniem zajęć.

Ewaluacja powinna być dla nauczyciela podstawą

do samooceny swojej pracy, do refleksji nad własnymi kompetencjami, do przemyśleń nad możliwością udoskonalenia zajęć.

Prace plastyczne dzieci to kopalnia wiedzy o ich rozwoju, myślach i uczuciach. Należy zrobić wszystko

aby uczniowie potrafili otworzyć się, aby ich rozwój artystyczny był mądrze stymulowany.

Wierzę, że opracowany przeze mnie program spełni te oczekiwania.

VIII. BIBLIOGRAFIA

1.Citkowski W.-Jak kreować programy edukacyjne”,

Glob, Studium Kształcenia Ustawicznego,

Olsztyn 2000.

2. Gloton R., Clero C.- Twórcza aktywność dziecka,

WSiP, Warszawa 1985.

3. Lewicka J.-100 technik plastycznych,

Nasza Księgarnia, Warszawa 1967.

4. Lewicka J., Czajkowski S.-Zajęcia plastyczne

z dziećmi klas początkowych,

Nasza Księgarnia, Warszawa 1971.

5. Nimschowski J.- Dziecinnie proste origami,

Warszawa 2000.

6. Popek S.- Metodyka zajęć plastycznych w klasach początkowych, WsiP, Warszawa 1984.

7. Program Zintegrowanej Edukacji w klasach I-III

„Moja Szkoła”, MAC Kielce 1999.