Gdynia, 30.04.2003

 

 

 

Przygotowały:

        Hanna Czatyris

        Jolanta Bruzi-Tomczak

 

 

 

APEL W ROCZNICĘ UCHWALENIA KONSTYTUCJI 3 MAJA  rok szkolny 2002/2003

 

 

1.      Wiersz:

Janina Majewska

„Czy to można zrozumieć”

Czy to można zrozumieć,

czy w to można uwierzyć,

że kiedyś dzieciom broniono

polskich pacierzy?

Że się po polsku czytać uczono

po kryjomu

i że tylko w domu

i bardzo ostrożnie

o historii polskiej mówić było można?

 

Jakże jesteśmy szczęśliwe

dziś my - polskie dzieci,

w wolnym urodzone kraju!

Jakże jasno dziś nam Biały Orzeł świeci

w dniu Trzeciego Maja!

Dziś w wolnej Polsce naród cały

święci ten dzień radosny,

dzień wolności i chwały,

święto wiosny!

 

2.      Wysłuchanie fragmentu poloneza Michała K Ogińskiego pt. „Pożegnanie ojczyzny”.

3.      Narrator:

Osoba I:

Nad poprawą Rzeczypospolitej myśleli od dawana troskliwi o los ojczyzny obywatele. Elekcje, bezkrólewie, liberum veto, konfederacje, wolność szlachecka zmieniona w swawolę, tron bez władzy, skarb bez pieniędzy, obrona bez wojska – oto szereg przyczyn, które prowadziły Polskę do nieuchronnego upadku.

Osoba II:

Rządził w Rzeczpospolitej, kto chciał i jak chciał. Lekceważono przestrogi. Pierwszy rozbiór Polski uderzył jak grom niespodziewany, a tak ogłuszający, że przerażenie odebrało siły, obezwładniło wszystkich. Pod wpływem tego ciosu obudziło się sumienie narodowe. Jednak znaleźli się jeszcze ludzie, którzy chwalili stary porządek i nie chcieli dostrzegać zbawienia w reformach społeczno-politycznych.

 

4.      Wiersz:

Wanda Grodzieńska

„Radosny dzień”

Takiego maja,

ślicznego maja

nie było jeszcze!

Umył się rano

rosą poranną,

srebrzystym deszczem.

Potem się otarł

przędzą ze złota

w tęczę wplecioną,

włosów promienie

związał misternie

wstążką czerwoną.

Po słońca smużkach

na lekkich nóżkach

zbiegł z piosnką do nas,

fiołki, sasanki,

kaczeńców wianki

przyniósł w ramionach.

 

Zieleń i błękit,

trele piosenki

rozsypał szczodrze ...

Jakże z tym majem,

prześlicznym majem

było nam dobrze!

5.      Narrator III:

Ten pełen entuzjazmu i nadziei wiersz napisano z okazji uchwalenia Konstytucji 3 Maja w 1791 roku. Konstytucja ta bowiem wyrażała nadzieje Polaków z jednej strony na wzmocnienie państwa, władzy królewskiej i wojska, z drugiej zaś na nadanie praw mieszczanom oraz poprawienie sytuacji chłopów. Uchwalając Konstytucję 3 Maja posłowie Sejmu Czteroletniego podjęli próbę ratowania Rzeczypospolitej.

6.      Wiersz:

„Trzeci maj”

Witaj majowa jutrzenko,

świeć naszej polskiej krainie,

ucieszymy Ciebie piosenką

przy hulance i przy winie.

            Witaj Maj, Trzeci Maj!

            u Polaków błogi raj!

Nierząd braci naszych cisnął

gnuśność w ręku króla spała,

a w ten Trzeci Maj zabłysnął

i nasza Polska powstała.

            Witaj Maj, piękny Maj

Wiwat wielki Kołłątaj!

 

7.      Wysłuchanie Pieśni Legionów Polskich we Włoszech.

8.      Narrator III:

Konstytucja 3 Maja została uchwalona w 1791 roku przez Sejm Czteroletni pod nazwą „Ustawa rządowa”. Była to pierwsza w Europie, a druga w świecie po Stanach Zjednoczonych ustawa zasadnicza, będąca bardzo śmiałą, jak na owe czasy, próbą zreformowania ustroju Polski szlacheckiej w duchu nowych ideałów wieku oświeconego.

9.      Narrator IV:

Konstytucja składała się z 11 rozdziałów:

I. Religia panująca. II. Szlachta, Ziemianie. III. Miasta i Mieszczanie. IV. Chłopi włościanie. V. Rząd, Władze Publiczne. VI. Sejm, czyli Władza Prawodawcza. VII. Król, Władza Wykonawcza. VIII. Władza Sądownicza. IX. Regencja. X. Edukacja. XI. Siła zbrojna Narodowa.

Uczniowie pokazują kartony z rozdziałami.

 

10.  Narrator III:

Społeczeństwo Warszawy z ogromną radością przyjęło nowy akt prawny, wiwatując od rana na Placu Zamkowym na cześć ich twórców.

11.  Wiersz:

Zgoda Sejmu to sprawiła,

że nam wolność przywróciła.

Wiwat, krzyczcie wszystkie stany,

niech żyje król kochany.

 

Wiwat Sejm i naród cały!

Dziś nam nieba żywot dały.

Wiwat, krzyczcie wszystkie stany,

niechaj żyje król kochany!

12.  Wiersz:

Stanisław Aleksandrzak

„Rocznica”

Trzeci Maja radością wiosenną

wszystkich ludzi dziś w Polsce powitał,

Sztandarami biało-czerwonymi

umaiła się Rzeczpospolita.

 

Umaiły się też pierwszym kwieciem

łąki, pola i w ogrodach drzewa,

Maj się pieśnią zwycięskiej wiosny

zgodnym chórem z ludzi rozśpiewał.

 

Rozpłynęła się już pieśń radosna

głośnym echem po ojczystym kraju

-         Witaj, witaj, Majowa Rocznico,

pamiętny Trzeci Maju.

 

13.  Narrator V:

            Główni twórcy konstytucji to: 

Stanisław August Poniatowski;

Ignacy Potocki;

Hugo Kołłątaj;

- wchodzą uczniowie niosący kartony z nazwiskami;

            Konstytucja 3 Maja utrzymywała uprzywilejowane stanowisko szlachty, osłabiając pozycję magnaterii, rozszerzyła prawa mieszczan. Zapewniała chłopom opiekę „prawa i rządu”.

 

14.  Fragment tekstu źródłowego Konstytucji, osoba I:

            „Lud rolniczy, spod którego płynie najobfitsze bogactw krajowe źródło, który najliczniejszą w narodzie stanowi ludność, a zatem najdzielniejszą w kraju siłę, tak przez sprawiedliwość ludzkości i obowiązki chrześcijańskie, jako i przez własny nasz interes dobrze zrozumiały, pod opiekę prawa i rządu krajowego przyjmujemy”

 

15.  Narrator V:

Zniosła liberum veto i wolną elekcję, wprowadziła dziedziczną monarchię oraz zakaz zawiązywania konfederacji.

 

16.  Fragment tekstu źródłowego Konstytucji, osoba II:

„Wszystko i wszędzie większością głosów zdecydowane być powinno, przeto liberum veto konfederacyjne wszelakiego gatunku i sejmy konfederackie jako duchowi niniejszej Konstytucji przeciwne, rząd obalające, społeczności niszczące na zawsze znosimy.”

17.  Narrator V:

Zniosła podział na Koronę i Litwę. Naczelnym organem władzy miał być Sejm, zmniejszono rolę Senatu. Wzmocnione zostały rząd z królem oraz władza wykonawcza. Ustawa ta powstała pod wyraźnym wpływem idei, które zrodziły Konstytucję Stanów Zjednoczonych i francuską Deklarację Praw Człowieka i Obywatela. Konstytucja polska czyniła wielkie wyłomy w ustroju stanowym i wprowadziła Polskę na drogę postępu.

18.  Fragment tekstu źródłowego Konstytucji, osoba III:

„Uznając, iż los nas wszystkich od ugruntowania i wydoskonalenia Konstytucji narodowej jedynie zawisł, długim doświadczeniem poznawszy zadawnione rządu naszego wady, a chcąc korzystać z pory, w jakiej się Europa znajduje, wolni od hańbiących obcej przemocy nakazów, ceniąc drożej na życie nad szczęśliwość osobistą, niepodległość i wolność, którego los w ręce nasze jest powierzony. Chcąc na błogosławieństwo i wdzięczność współczesnych i przyszłych pokoleń zasłużyć mimo przeszkód dla dobra powszechnego, dla ugruntowania wolności dla ocalenia ojczyzny naszej i jej granic niniejszą Konstytucję uchwalamy.”

19.  Wiersz:

Franciszek Karpiński

„Na dzień 3 Maja”

Rzucajmy kwiaty po drodze,

Kędy przechodzić mają

Szczęście narodu wodze,

Co nowy rząd składają,

Weźmy weselsze szaty,

Dzień to kraju święcony

            Jakże ten król nasz bogaty!

            Skarb jego – serc miliony.

20.  Jakub Jasińki „Do narodu” – fragment, osoba I:

„Narodzie! Niegdyś wielki, dziś w smutnej kolei,

Wyzuty z siły, bogactw, sławy i nadziei,

Co niegdyś mocą broni i nade wyborem

Dziś pod jarzmem zhańbienia, klęsków i niewoli

Dumnych jesteś igrzyskiem i postawą swowoli.

Ty, coś orężem obce przemierzał narody,

Patrz, co z tobą zrobiły domowe niezgody!

21.  Jakub Jasińki „Do narodu” – fragment, osoba II:

Jużeś po długim smutku darem oświecenia

Począł uznawać gmach silny dawnego znaczenia

I już widział z postrachem twój sąsiad niegodny,

Czym zostać może Polak, wolny i zgodny!

22.  Wiersz:

Michał Aret

„Trzeci Maj”

Maj – rocznica pięknych serc!

Maj – rocznica wielkich myśli,

Tym, co dawno przeminęli,

Hołd składają, ci co przeszli.

Choć przeminął dawno wiek,

Dawne hasła się zmieniły,

Orzeł począł nowy bieg.

Lecz z przeszłości czerpał siły.

 

Z tych w ciemnościach jasnych chwil,

Kiedy miłość pobratała

W jedną całość Polski stany,

Miłość ponad wszystko trwała.

 

Tym, co w Polsce dali myśl,

Aby stworzyć cud majowy,

Cześć z oddaniem złóżmy dziś, przed pamiątką chyląc głowy.

23.  Narrator VI:

Konstytucja 3 Maja została obalona w połowie 1792 roku wskutek agresji rosyjskiej i konfederacji targowickiej. O swoją wolność i prawa musieli Polacy walczyć przez wiele lat. Konstytucja 3 Maja stała się w tych latach symbolem wewnętrznych sił narodu, zdolnego do politycznego odrodzenia się. Do dziś aktualne są słowa poety J Krasickiego.

24.  Wiersz:

J Krasicki

„Hymn do miłości ojczyzny”

Święta miłości kochanej ojczyzny,

Czują cię tylko umysły poczciwe.

Dla ciebie zajadłe smakują trucizny,

Dla ciebie więzy, pęta niezelżywe!

Kształcisz kalectwo przez chwalebne blizny,

Gnieździsz w umyśle rozkosze prawdziwe

Byle cię można wspomóc, byle wspierać,

Nie żal żyć w nędzy, nie żal umierać.

25.  Wysłuchanie fragmentu końcowego poloneza M K Ogińskiego „Pożegnanie ojczyzny”.

 

 

Apel przedstawiały klasy: IV „a” i V „c” w środę 30. 04. 2003 roku w dwóch turach, dla klas V – VI i I gim.